لیست کاملی از اصطلاحات عامیانه و کوچه بازاری قسمت 184

ریغماسی-ضعیف و مردنی-مریض و کم مقاومت

پرس و جو کردن-پرسیدن-خبر گرفتن

خوش غیرتی-زیاده غیرت نشان دادن-به طنز یعنی بی غیرتی کردن

در کردن-بیرون کردن-کم کردن-الک کردن

چاخانچی-کسی که همیشه دروغ بافی می کند

حکیم باشی را دراز کردن-مجازات کردن بی گناه

پیر ِ کفتار-زن سالخورده ی بد اخلاق

 
ته خانه-لوازم بی مصرف-بقایای اثاث خانه

راه کج کردن-مسیر خود را تغییر دادن-منصرف شدن

دو به هم اندازی-فتنه انگیزی-سخن چینی

باور کسی شدن-گرفتار توهم شدن-تحسین و تمجید دیگران را حقیقت دانستن

آسمان را سِیر کردن(سخت خوشنود بودن، لذت بسیار بردن)

چار دست و پا رفتن-راه افتادن کودکان که تازه به راه افتاده اند
از کسی رودست خوردن(از کسی فریب خوردن)
حلق آویز-به دار کشیده

 

حیف شدن-حرام شدن-نفله شدن-از فایده افتادن

آدم نچسب-کسی که جاذبه‌ای ندارد و علاقه دیگران را جلب نمی‌کند

افتادن تشت کسی از بام-رسوا شدن-باز شدن مشت کسی

چینه کشیدن-ساختن دیوار گلی

چوب خط زدن-نشانه نهادن بر چوب خط

دماغ کسی چاق بودن-سالم و تندرست بودن-سر حال بودن

چلاندن-فشار دادن برای آب گرفتن

تک و تنها-یکه و تنها-به تنهایی

اوضاع کسی را بی‌ریخت کردن-زندگی کسی را آشفته کردن-کاسه کوزه‌ی کسی را به‌هم ریختن

 

اُریب(کجکی، یک بر، یک ور)

خرد و خمیر شدن-بسیار خسته شدن-له و لورده شدن

بی بخار بودن-بی عرضه بودن-ناتوان بودن

از سر کسی زیاد بودن(بیش از حد توانایی و ظرفیت کسی بودن)

خط و نشان کشیدن-تهدید کردن

خال خالی-خالدار-دارای خال های بسیار
ژوکر-آدم همه فن حریف
خون گرفته ی کسی بودن-در برابر کسی مسئول بودن

دست به جیب-بخشنده-خرج کن
جود-یهودی-حهود

چغلی کردن-شکایت کردن

دود دادن سبیل کسی-ادب کردن-تنبیه کردن-شکست دادن

دست از پا دراز تر-مایوس شده-ناموفق

به کسی نگفتن که بالای چشمت ابروست-به کسی که ساده ترین مطلب را نمی پذیرد یا تحمل نمی کند و زود رنج یا زود خشم است نمی توان چیزی گفت

پا واکردن-به راه افتادن بچه

رو انداختن-تقاضا و خواهش کردن

چشم را درویش کردن-جلوی نگاه خود را گرفتن-نگاه نکردن

آقایی فرمودن(لطف کردن، محبت کردن)

آفتابه‌دزد(دزدی که به ربودن چیزهای بی‌ارزش بسنده می‌کند)
در تنور چوبی نان پختن-خیال خام در سر داشتن-کار ناشدنی انجام دادن

از دیوار مردم بالا رفتن(دزدی کردن)

پت و پاره-ژنده-فرسوده

از چاله در آمدن و به چاه افتادن(از باران به ناودان پناه بردن)

پیش انداختن-جلو انداختن-مقدم داشتن

پُخی بودن-کاره ای بودن-مهم بودن

آخش درآمدن-از درد نالیدن

جیک جیک کردن-غرغر کردن-جویده جویده حرف زدن

بی سکه کردن-بی ارزش کردن-بی اعتبار کردن

تته پته-لکنت زبان

بیا بیا- برو برو

انگشت بلند کردن(اجازه‌ی سخن خواستن)

 

حرص و جوش-عصبانیت

زن و بچه دار-کسی که زن و فرزند دارد

جرینگ-صدای سکه های پول

راستی راستی-حقیقتن-واقعن

دل توی دل نبودن-بی تاب و بی قرار بودن

بابت-مورد-زمینه-موضوع

 

درب و داغان شدن

تخم دو زرده کردن-کاری بزرگ انجام دادن

ژتون-پولک فلزی یا پلاستیکی که به جای پول به کار می رود

چنگول زدن-پنجه زدن

جور شدن-اخت شدن-انس گرفتن-هماهنگ شدن
آشوب شدن دل(دچار تهوع شدن)
درازکش کردن-رو در روی زمین دراز کشیدن
پَرِ قیچی-پادو-کارگزار-طرفدار پر و پا قرص
ترک نشاندن-پشت سر نشاندن کسی

پیش قسط-پرداختِ پیش از آغاز قسط بندی

پیچه-دل درد-مالش رفتن شکم

اُتُل-شکم-اتوموبیل

 
آلبالو گیلاس چیدن(نگاه کردن و ندیدن)

آب آتش مزاج(می سرخ)

خیکی-آدم چاق و فربه
چوب پنبه-چوبی سبک برای بستن سر بطری

در رفتن پاتیل کسی-تاب نیاوردن-ناتوان شدن

خرده مالک-مالک زمین کشاورزی کوچک

 

ریشه کردن-قوام یافتن-جایگیر شدن-مستحکم شدن وضع

تخم چیزی ورافتادن-ریشه کن شدن

تظاهر نمودن-وانمود کردنف ظاهر سازی کردن

از زبان افتادن(لال شدن)

درز و دوز-شکافتن و دوختن-راست و ریس کردن کار

آپارتی(زن بی‌حیا و بدزبان، سلیطه، پاچه‌ورمالیده)

ریختن روی دایره-روی داریه ریختن

در هم بودن-پریشان بودن-پکر بودن-نگران بودن
تو خیک کسی فرو رفتن-کلاه سر کسی گذاشتن-به کسی قالب کردن

تر دست-ماهر-شعبده باز

به یک تیر دو نشان زدن-با یک اقدام دو کار انجام دادن-با یک کار دو نتیجه گرفتن

تکان خوردن-ناگهان ترسیدن-جاخوردن-از جا حرکت کردن

 

در رفتن تلنگ-باد صدادار در کردن-کنایه از ضعیف و ناتوان شدن

رد گم کردن-اثر چیزی یا کاری را از میان بردن-گمراه ساختن-نظر کسی را از چیزی منحرف کردن

 

بزن بزن-زد و خورد شدید-کتک کاری

از آب روغن گرفتن(از هر اتفاقی بهره برداشتن)

دو به دست کسی دادن-به کسی فرصت انجام کاری دادن-به کسی بهانه دادن

دستِ راست-سمت راست
در بحر چیزی رفتن-در چیزی دقیق شدن-سخت متوجه ی چیزی شدن

اَکه ننه(آدم آب‌زیرکاه)

چشم پوشیدن از چیزی-صرف نظر کردن از چیزی

بنجل-جنس بدرد نخور-آدم بیکاره و بی مصرف

بازیگوش-شیطان و حرف نشنو-بازی دوست

پیگرد-پی گیری-تعقیب

تر دست-ماهر-شعبده باز

بد کاره-زن ولگرد و عصمت فروش

تو خیک کسی فرو رفتن-کلاه سر کسی گذاشتن-به کسی قالب کردن

 

دست علی به همراه-علی یارت باد

ابنه‌ای-کسی که با شوخی‌های زشت و حرکات جلف وسیله‌ی آزار خود را فراهم می‌آورد

دست به سر و روی کسی کشیدن-کسی را نوازش کردن-کسی را اندکی آرایش کردن

زیر دل کسی زدن-فدر ندانستن-بی اعتنا بودن

از سرما چاقو دسته کردن(به پهلو دراز کشیدن و زانوها را روی شکم جمع کردن و دست‌ها را میان پاها فرو بردن)

حمله کردن-یورش بردن

الدنگ(بیکاره، مفتخور، بی‌غیرت)

حمله گرفتن-غش کردن

دور اندیشی-پایان نگری-عاقبت اندیشی

دل دل را خوردن-عجله داشتن-بی تاب بودن

از راه به‌در بردن-فریب دادن-اغوا کردن

 

جزوه دان-آن چه که دفترچه و کتابچه را در آن می گذارند

 

دختراندر-نادختری-دختری که از شوهر یا زن دیگری باشد

خاتم کاری-نشاندن استخوان در چوب برای نقش و نگار دادن

حرف تو حرف آوردن-سخن کسی را قطع کردن-مطلب دیگری را پیش کشیدن

چَپَری بی-درنگ-به سرعت
پزا-زود پخت شونده

خام عقلی-حماقت-دیوانگی

پاشنه کوتاه-کفشی که پاشنه ی کوتاه دارد

زر زر-صدای گوش خراش و یکنواخت-آواز گریه ی نامطبوع بچه

خود را گم کردن-خود را برتر از آن که هست دانستن-سابقه ی خود را فراموش کردن

 

اجل‌برگشته(کسی که مرگ به‌سراغش آمده)
جگر گوشه-فرزند

 

 
پیشمرگ-فدایی-کسی که برای مرگ پیشقدم می شود

بازی کردن-لق بودن-جفت نبودن

 

زیر بار رفتن-قانع شدن-تحمل کردن
به هم زدن دم و دستگاه-سر و سامان دادن-درست کردن-تشکیل دادن

خوش صحبت-شیرین زبان-خوش کلام

جار-چلچراغ-شمعدان

از هفت خوان رستم گذشتن(موانع و مشکلات متعددی را پشت سر گذاشتن)

دود چراغ-کشیدن شیره

التفاتی(داده شده، مرحمتی، اعطا شده)

روی پا بند نبودن-آرام و قرار نداشتن
از نفس افتادن(بسیار خسته و مانده شدن)

خوشگلک-با خوشگلی اندک
جفنگیات-سخنان یاوه

آب حیات-عشق و محبت-دهان معشوق
حقه به کار زدن-نگا. حقه به کار بردن

خشت به قالب زدن-نگا. خشت انداختن

آقایی فرمودن(لطف کردن، محبت کردن)

به یک پول سیاه نیارزیدن- به لعنت خدا نیارزیدن

خودفروش-فاحشه-خائن

پادرازی-نوعی شیرینی به اندازه ی کف پا

چوب پوش کردن-با چوب پوشاندن

خشکه مقدس-متدینی که جز اطاعت از ظاهر احکام دینی به چیزی تن نمی دهد

دور برد-دارای برد زیاد

 

داشتن-مشغول بودن

ته ریش-ریش اندک

پای چیزی ایستادن-از چیزی دفاع کردن

ته آواز-صدای نسبتن خوب

اَنَک شدن-تحقیر شدن-خجالت کشیدن

زبان زدن-سخن گفتن-نوک زبان را به قصد چشیدن به غذایی زدن

بی باعث و بانی-بی کس و کار-بی سرپرست

چشم مالیدن-هوشیار شدن-از غفلت در آمدن

دست را بند کردن-به کاری مشغول کردن
چرمی-از جنس چرم

 

رفتن از رو-خجالت کشیدن-شرم کردن-از میدان به در رفتن-مجاب شدن

 

چو افتادن-شایع شدن-شهرت یافتن

تحت الشعاع قرار دادن-زیر نفوذ و تاثیر قرار دادن
تر کردن لب-چیزی آشامیدن-به یک اشاره ترتیب کاری را دادن-حرف زدن

خاله خامباجی-نگا. خاله خاک انداز

روبند شدن-با رودربایستی ناگزیر به انجام کاری شدن

خوش آب و هوا-معتدل-کنایه از جایی که در آن وسایل خوشی فراهم باشد
آرتیست‌بازی-انجام کارهای غیرعادی
ریسه رفتن-احتیار از دست دادن و پیچیدن نفس در گلو بر اثر خنده یا تاثر

از بام خواندن و از در راندن(خواستن و به بی‌میلی تظاهر کردن)
دیپلم-مدرک پایانی دبیرستان-گواهی نامه-تصدیق

چشم و دل پاک-کسی که به دیده ی بد به ناموس دیگران نگاه نکند

آتش بی‌دود(آفتاب، غضب)

اوضاع احوال-وضع و حال

زوراب زدن-برای استفراغ زور زدن ولی چیزی بالا نیاوردن

اسب چوبین-تابوت

رفتن به کسی-شبیه بودن به کسی

خوش صحبت-شیرین زبان-خوش کلام
از پا درآمدن-افتادن-سخت خسته و درمانده شدن

پشت و رو کردن-برگرداندن جامه به صورتی که رو پشت و پشت رو شود

 

چار طاق باز گذاشتن-کاملن باز گذاشتن

خاطره-یادگار

بی معنی- بیخود

چیلک دان-چینه دان

چار چشم-کسی مه عینک می زند

چرخ کسی را چنبر کردن-به اصرار کسی را به کار واداشتن-پیله کردن
دل گرفتگی-غم-غمگین بودن

خواهر و مادر گفتن-دشنام خواهر و مادر به کسی دادن

داداشی-برادر در زبان کودکان

دم کار گرفتن-به کار واداشتن

دانه ی درشت برچیدن-به دستمزد کم قانع نبودن

بارانی-اصطلاح دختران دانش آموز : دوست صمیمی و محبوب

خایه-بیضه-جرات

اشکال‌تراشی-ایرادگیری-گره در کار اندازی

چپاندن-چیزی را به زور و فشار در چیز دیگری جا دادن-تپاندن

خاله ماستی-آدم بی اهمیت و بی ارزش

 

دنگ و فنگ-طول و تفصیل-مقدمه چینی فراوان-تشریفات زیاد

از سر کسی زیاد بودن-بیش از حد توانایی و ظرفیت کسی بودن

بغداد آباد-شکم سیر

پیاده رو-دو سوی خیابان یا کوچه که محل گذر پیادگان است

چلوزیدن-خشک شدن-پلاسیدن

اوا خواهر(مرد زن‌نما، مردی که علائق زنانه دارد)

حرام کردن-تلف کردن-از میان بردن نتیجه و فایده

آمدیم (و) . . .(فرض کنیم که)

چگور پگوری-خوشگل-جذاب

بیا و ببین-تماشایی-بسیار جالب-قابل توجه
بستن به ناف کسی-به کسی خوراندن-به کسی نسبت دادن

ادا اصول(ادا اطوار)

ار زبان کسی-از قول کسی

 

التفاتی-داده شده-مرحمتی-اعطا شده
آغبانو-لقبی برای زنان محتشم و بزرگ

بزن-شجاع-دلاور-اهل دعوا و مرافعه

خم گرفتن-فنی از کشتی

پا منبری کردن-دنبال حرف کسی را گرفتن-درباره ی سخن کسی توضیح دادن

تقلا-دست و پا زدن-کوشش زیاد

امروزه روز-این روزها-در این دوره و زمانه

خرچنگ قورباغه-کج و معوج-درهم و برهم

دیوار حاشا بلند است-به آسانی می توان موضوع را انکار کرد

 
بد زبان- بد دهن
آفتاب به آفتاب(هر روز)
تپه ماهور-زمین ناهموار
خشک شدن شیر کسی-به کسی که زیاد حرص می خورد و جوش می زند می گویند

دست دست کردن-تردید داشتن-وقت کشتن-وقت را هدر دادن

بز خر-کسی که به قصد ارزان خریدن چیزی توی سر جنس می زند

تو آستین بودن-حاضر و آماده بودن-آماده داشتن

جوشکاری-جوش دادن قطعات فلزی
پنبه شدن رشته-باطل و بی هوده شدن کار

 

جَخت آمدن-دومین عطسه که با آن به کار ادامه می دهند

 

جاده خاکی-راهی که با وسایل فنی ساخته نشده است

حلال-زن یا شوهر

 

تک مضراب زدن-سخن ناموافق و ناهنجار گفتن

چاخانچی-کسی که همیشه دروغ بافی می کند

پخته-با تجربه-دنیا دیده

بی ملاحظه-بی توجه-بی پروا

چشم ورقلمبیده-چشم بیرون زده

ریقش درآمدن-بیرون زدن مواد درون امعا و احشا

بی در رو-بن بست

زدن به کوچه ی علی چپ-خود را به آن راه زدن-خود را به نادانی

آویزان کسی شدن-طفیلی کسی شدن

خر لنگ خود را به منزل رساندن-با وجود سختی کار را به پایان رساندن

جامغولک بازی-حقه بازی-فریب کاری

جاکن شدن-به حرکت در آمدن

چاخان-دروغ-دروغگو-چرب زبان
بنگی-معتاد به حشیش

ادب شدن(فهمیدن، با تنبیه عاقل شدن، تجربه آموختن، آدم شدن)

 

دیوانه بازی-انجام کارهای ابلهانه و نابخردانه

به هر دری زدن-جستجوی فراوان کردن-به هر جا و هرکس متوسل شدن

درو کردن-پشت سر هم با گلوله زدن و انداختن

با کسی سرشاخ شدن-با کسی در آفتادن

دلادل-پُر-نهایت بزرگی-شکم زن آبستن

انگشت عسلی به‌دیوار کشیدن(هنگامه بر پا کردن، مردم را متوجه‌ی جایی کردن)

بیرونی-مقابل درونی-جایی از خانه که مردان و خدمتگزاران مرد می نشینند

پر شر و شور-پر غوغا-پر هیاهو

دست بالا را گرفتن-حداکثر را فرض کردن

دست کشیدن از کار-کار را تعطیل کردن

رشته ها را پنبه کردن-کارهای انجام شده را به باد دادن

داو-نوبت بازی

به نعل و به میخ زدن-دو جانبه رفتار کردن-نه سیخ بسوزد نه کباب

 

دلگرم-علاقه مند-مشتاق

تا-توانایی

الفرار(گریز، بگریز !)

پنجه ی ابوالفضل-ورقه ی برنجی یا نقره ای که به شکل کف دست و انگشتان بریده شده است

تفنگ دار-جنگنده ی مسلح به تفنگ

تک پا-زمان کوتاه-در فرصتی بسیار اندک

جاگیر شدن-در جای خود ثابت شدن-قرار گرفتن

چیز به هم بافتن-راست و دروغ سر هم کردن

 

دنبال نخود سیاه فرستادن کسی-کسی را از سر وا کردن-به دنبال چیزی واهی فرستادن

بلبل زبانی کردن-شیرین زبانی کردن-حاضر جوابی کردن-پرحرفی کردن

آه نداشتن که با ناله سودا کردن(آه در بساط نداشتن)

 

پشه را در هوا نعل زدن-در تیراندازی بسیار ورزیده بودن-بسیار زرنگ و فرصت طلب بودن

تر کردن لب-چیزی آشامیدن-به یک اشاره ترتیب کاری را دادن-حرف زدن

خوب-کافی-بسیار

حال کسی را جا آوردن-نگا. حال آوردن
 

ابوقراضه-ابوطیاره

چشم و ابرو-زیبایی چهره

چپ بودن خواب زن-خلاف شدن آن چه زن در خواب بیند

دق-غصه و ناراحتی-نوعی بیماری روحی که بیمار را رنجور می کند و از بین می برد

آدم شش‌درچهار-شخص کوچک اندام و ریزنقش

 

خیت کردن-شرمنده کردن-کنفت کردن-بور کردن

انداختن توی هچل-دچار دردسر و ناراحتی کردن

پاتیل شدن-از مستی از پای در آمدن-دیگرگون شدن حال

زیر پوش-جامه ی زیرین

جلو بُر شدن-مورد حمله قرار گرفتن

خشک-بدون انعطاف-بی عاطفه-خشن

از نافِ جایی آمدن-کاری را به‌خوبی اهل جایی انجام دادن

تیک تیک لرزی-دن به شدت لرزیدن

پدر آمرزیده-دعا یا خطابی برای آمرزیده شدن پدر کسی-پدرت

 

حسابی-معقول-مورد اعتنا-کاملن

به دو دو افتادن-گود رفتن چشم بر اثر ضعف یا بیماری

آینه‌ی زانو(برآمدگی زانو)

 

حاشیه نشین-تهیدستان ساکن در کناره های شهر

داراشکنه-سمی قوی از گروه کلرور جیوه

از سرما چاقو دسته کردن(به پهلو دراز کشیدن و زانوها را روی شکم جمع کردن و دست‌ها را میان پاها فرو بردن)

جامهر گذاشتن-مهری که به نشانه ی مشغول بودن در جایی بگذارند
در آمدن از جلوی کسی-با کسی مقابله به مثل کردن-در برابر کسی مقاومت کردن

به تور انداختن-به چنگ آوردن-تصاحب کردن

آبدیده(جلا یافته، آزموده و مجرب)

آلاف و الوف-مال و ثروت-جاه و مقام

زدن به هر دری-برای رسیدن به مقصود به هر جا و هر کسی متوسل شدن

زَوال-مست مست-لول

افسار پاره کردن(سرپیچی کردن، یاغی شدن)

خر آوردن-بدبخت شدن

تار و تنبک-وسایل موسیقی-آلات ضرب و نوازندگی

از این رو به آن رو شدن-یکسره دگرگون شدن-به‌کلی تغییر کردن

خال گوشتی-نقطه ی برجسته ای از گوشت بر پوست بدن
پیر هافهافو-سخت پیر-پبری که دندان هایش ریخته است

بغداد آباد-شکم سیر

رخت و پَخت-لباس ها-پوشاک

آدم چوبی(بی‌عرضه و دست‌وپاچلفتی)

 

زبان زرگری-زبانی قراردادی که گروهی در میان خود بدان سخن گویند و دیگران آن را نفهمند

پایه دار-هر چیزی که پایه داشته باشد

چار زانو نشستن-نوعی نشستن به طوری که زانوها در راست و چپ و پای راست زیر زانوی چپ و پای چپ زیر زانوی راست قرار گیرد-نهایت ادب و نزاکت

زیر آبکی-شنای زیر آب-پنهانی

بوی شیر از دهان کسی آمدن-نادان و بی تجربه بودن-رشد جسمی و عقلی نداشتن-کودک و خام بودن

الحق و الانصاف(انصافن، حقن)
پیش و پس کار را نگاه کردن-جوانب کار را سنجیدن
حاضر جواب-کسی که برای هر موردی پاسخ آماده دارد
آمد(فرخندگی، خوش‌قدمی)

درد-نفرینی مانند کوفت-زهرمار-مرض

 

 

ازقحطی‌درآمده(گرسنه‌چشم، آدم ندید‌بدید)

رو دست زدن-فریب دادن-خام کردن

دستمال به دست بودن-چاپلوس بودن-متملق بودن

تزئیناتی-کسی که کارش تزیین است

بامبول سوار کردن- بامبول در آوردن

آجرپاره(جواب کسی که به‌جای بله می‌گوید آره)

خط خطی شدن اعصاب-خرد شدن اعصاب-خراب شدن اعصاب

رو دست زدن-فریب دادن-خام کردن

از کسی کشیدن(از کسی رنج کشیدن)

این کلاه آن کلاه کردن-قرضی را با قرض دیگری پرداختن-از ریش برداشتن روی سبیل گذاشتن-کلاه تقی را سر نقی گذاشتن

بازار گرمی کردن-تعریف کردن از کالا برای فروختن آن

ترکیدن بغض- بغض کسی ترکیدن

ابرو آمدن(عشوه ریختن، غمزه کردن)
پاشویه کردن-شستن پای بیمار با آب گرم نمکدار برای پایین آورد تب

برو برگرد-چون و چرا

بی اُرس و پرس-بی مقدمه
تار-از محلی راندن

آب بردار-دوپهلو-کنایه‌آمیز

پیگرد-پی گیری-تعقیب

دَمَر-دراز کشیده روی سینه و شکم

حرف های صد تا یک قاز-حرف های بی ارزش و بی معنی

پف کردن-ورم کردن-باد کردن-مغرور شدن
 

افسار کسی را شل کردن-به کسی آزادی کمی دادن

زهر چشم-نگاه خشم آلود

چروک-چین و شکن

اشک تلخ-شراب-اشک عاشق

بدن نما-جامه ای که بدن از پشت آن دیده شود-آیینه ای که تمام بدن را نشان دهد

خط دادن-سرمشق دادن-فکر کسی را هدایت کردن

خاطر خواه-عاشق-دل باخته