پژوهش – طراحی یک سیستم خبره به منظور انتخاب مناسب‌ترین روش تصمیم‌گیری چندمعیاره با توجه …

تهیه فهرستی از گزینه‌های برتر(غربال‌سازی)

توانایی روش نسبت به ابعاد مسئله

مسائل تصمیم‌گیری چندمشخصه‌ای دو بُعد اصلی دارند: تعداد مشخصه‌ها و تعداد گزینه‌های تصمیم‌گیری. عملکرد بسیاری از روش‌های تصمیم‌گیری چندمشخصه‌ای وابسته به بعد مسئله است و با افزایش بعد مسئله کارایی آن‌ها پایین می‌آید. از این‌رو در انتخاب یک روش تصمیم‌گیری می‌بایست از کارا بودن آن نسبت به ابعاد مسئله اطمینان حاصل نمود. در ادامه عملکرد روش‌های تصمیم‌گیری مورد بررسی در این تحقیق نسبت به ابعاد مسئله مورد بررسی قرار می‌گیرد.

الف) روش‌های امتیازدهی

فیسچر[^[۱۸۰]] معتقد است که در روش‌های مبتنی بر تئوری مطلوبیت/ ارزش وقتی که تعداد مشخصه‌های مسئله بیش از پنج است، تعیین میزان مطلوبیت یا ارزش هر گزینه در مشخصه‌های مربوطه یک فعالیت سنگین برای تصمیم‌گیرنده می‌باشد . همچنین بکارگیری این روش‌ها در هنگام وجود تعداد زیادی از گزینه‌های تصمیم‌گیری از سوی پدیدآورندگان آن‌ها توصیه نشده است(هرچند که مانعی در این خصوص وجود ندارد)، چرا که در هنگام رتبه‌بندی و یافتن وزن گزینه‌ها، اوزان آن‌ها ممکن است بسیار به یکدیگر نزدیک باشد[۷۸] . نتایج آزمون شبیه‌سازی انجام شده توسط زَناکیس و همکاران، صحت این مطلب را تایید می‌نماید[۱۶] .
از آنجا که روش AHP (و همچنین ANP) مبتنی بر قضاوت‌های زوجی است، تعداد قضاوت‌های زوجی با افزایش تعداد مشخصه‌های مورد مقایسه به‌طور نمایی زیاد می‌شود[۷۸] . این امر برای تعداد گزینه‌های مسئله، در صورتی که در سطح آخر سلسله‌مراتب(یعنی سطح گزینه‌ها) نیاز به مقایسات زوجی باشد، نیز صادق است.
درجدول ‏۴-۳ تعداد مقایسات زوجی که برای حل یک مسئله AHP می‌بایست انجام شود برحسب تعداد مشخصه‌ها و گزینه‌های مسئله نشان داده شده است. به عنوان مثال مسئله‌ای با شش مشخصه و ۱۰ گزینه را فرض نمائید. تنها ۱۵ مقایسه زوجی(یعنی  مقایسه) برای تعیین اهمیت نسبی مشخصه‌ها نیاز است، و به ازای هر مشخصه نیز ۴۵ مقایسه زوجی (یعنی  مقایسه) بین گزینه‌ها می‌بایست صورت پذیرد. یعنی در مجموع برای حل این مسئله به روش AHP، ۲۸۵ مقایسه زوجی باید توسط تصمیم‌گیرنده انجام شود، و این امر کاری بسیار زمان‌بر و طاقت فرساست. همان‌طور که در جدول ‏۴-۳ مشاهده می‌شود، تعداد مقایسات با افزایش تعداد گزینه‌ها بیش از تعداد مشخصه‌ها رشد می‌نماید. از این‌رو ساعتی پیشنهاد می‌نماید وقتی تعداد گزینه‌ها زیاد است مقادیر ترجیحی آن‌ها در هر مشخصه به صورت امتیازدهی مستقیم انجام شود و نه به صورت مقایسات زوجی. تنها در صورتی که گزینه‌ها اساساً جدید و متفاوت هستند و اطلاعات چندانی از آن‌ها در دسترس نیست، بهتر است برای تعیین مقادیر ترجیحی گزینه‌ها از مقایسات زوجی استفاده شود[^[۱۸۱]] .
جدول ‏۴-۳٫ مجموع تعداد مقایسه‌های زوجی درAHP بر حسب تعداد مشخصه‌ها و گزینه‌های مسئله